Willa Raj a rozwój Nałęczowa w początku XX wieku

Nałęczowski ogród

Pierwsi goście Zakładu Leczniczego przybyli do Nałęczowa w roku 1880. Był to rok bardzo ważny dla losów Nałęczowa i Uzdrowiska. Właścicielem większości tutejszych dóbr zostaje Michał Górski. To dzięki niemu powstaje urzekający do dziś Nałęczów miasto-ogród. Jako właściciel Nałęczowa likwiduje jego wiejski charakter i przebudowuje obiekty folwarczne w uzdrowiskowe, a w jednym z nich buduje mieszkania dla własnej rodziny. Obecnie jest to Dwór Górskich. Lata 1880\1914 nazwane są złotym okresem historii Nałęczowskiego Uzdrowiska. Przebywają tu liczni kuracjusze, których przyjmuje szeroko otwarty  Dwór Górskich. Przebywają też  twórcy polskiej kultury, artyści, społecznicy oraz początkujący literaci. Szczególnie w okresie sezonu letniego Nałęczów staje się corocznie ogniskiem życia intelektualnego wschodniej Polski. Niezwykle istotną rolę odegrali lekarze. Wielu z nich pobudowało w Nałęczowie własne wille ściągając na lato znakomitych gości. Lekarz i społecznik Karol Benny, miłośnik Nałęczowa zaprosił tutaj  Henryka Sienkiewicza, który zdecydował się na  przyjazd do Uzdrowiska w okresie rehabilitacji po ciężkiej chorobie. Mieszkał we Dworze Górskich i Willi Pogórze.  Tutejsze przeżycia i obserwacje z tego okresu mają odbicie w jego najsłynniejszych powieściach „Krzyżacy”, „Rodzina Połanieckich” oraz kilku odcinkach „Ogniem i Mieczem”.

Aleja Lipowa Nałeczów

Nałęczów kochał artystów a artyści kochali Nałęczów. Bolesław Prus w „kurierze codziennym” 1894 roku opisuje Nałęczów:

„Proszę sobie przedstawić dolinkę, tak małą jak wszystko, co jest dobrem na świecie, otoczoną wieńcem tak łagodnych pagórków, że każdy z nich dziecko mogłoby zakryć rączkami. W tej dolinie proszę umieścić park, zaludniony wszelkiego rodzaju roślinnością.(…) Proszę tę dolinkę połączyć zresztą świata za pomocą mnóstwa cienistych wąwozów, wąwozików, na które nie można spoglądać bez westchnień, a będziecie mieć bardzo niedokładne wyobrażenie  o pięknościach nałęczowskiej natury. Czy to już wszystko?… Bynajmniej. Są tu jeszcze dwie rzeczułki, z których jedna prowadzi zuchwałych turystów aż do Kazimierza, druga- zasila parkową sadzawkę, po której zakochani mogą pływać czółnami, karmić  białopióre łabędzie, wzdychać przy bladolicym księżycu lub przypatrywać się budynkom hydropatycznym, odbitym w zwierciadle wody”.

Z Nałęczowskich przeżyć i przemyśleń wzięły początek następujące jego dzieła:

„ Kamizelka”, „Antek”, „Pałac i Rudera”, „Powracająca Fala”, „Emancypantki”, „Dzieci”. Nigdy nie wybudował domu w Nałęczowie i nie osiedlił się tutaj ale spędził 28 letnich sezonów swojego życia. Zmarł w roku 1912 a na jego grobie na Powązkach widnieje napis „ serce serc”.

Ogród Willi Raj zejście do Bochotniczanki

Willa Raj w Nałęczowie

W tym samym roku 1912 hrabina Kaszowska z Wołynia rozpoczęła budowę reprezentacyjnej Willi Raj przy ulicy Lipowej. W latach 1929\1934 mieszkał tutaj i prowadził swój gabinet dr Albin Kapuściński a w latach 1934\1949 dr Sławomir Polaczek. Obaj mieli wpływ na rozwój lecznictwa uzdrowiskowego w Nałęczowie. Willa Raj jest budynkiem murowanym, piętrowym i podpiwniczonym. Główne wejście znajduje się od strony Alei Lipowej na południe. Reprezentacyjny charakter nadają Willi Raj wsparty na sześciu kolumnach półokrągły balkon oraz wielokrotnie dzielone okna. Nad oknami parteru symetrycznie po wschodniej i zachodniej stronie w łukowatych wnękach  wyrzeźbiono maszkarony.

Maszkarony na Willi Raj

Maszkarony na Willi Raj

Nałęczów nie ma deptaka typowego dla dużych kurortów, taką rolę spełnia park uzdrowiskowy i Aleja Lipowa. Siedząc przed Willą Raj możesz obserwować spacerujących kuracjuszy, bo na spacerze najwyraźniej odczuwa się leczniczy wpływ mikroklimatu, dzięki któremu samoczynnie obniża się ciśnienie krwi. Spacer w parku i Aleja Lipową daje wrażenie odizolowania od toczącego się  codziennego życia . Większe nasłonecznienie daje mozliwość korzystania z rozproszonego przez drzewa, a więc zdrowego promieniowania. Podwyższona wilgotność powietrza ułatwia oddychanie a tym samym lepsze dotlenienie.

Głos Nałeczowa 1978 cyt:   

„Spacer jest sportem ,który nie wymaga stadionów,

spacer jest receptą bez leków

spacer jest środkiem odchudzającym bez diety

spacer to kosmetyk, jakiego nie sprzedają w sklepie

spacer uspokaja bez tabletek spacer jest urlopem, który nie kosztuję ani grosza

spacer sprowadza nam zdroje młodości

a cóż dopiero spacer po Nałęczowie”

Źródło: http://najlepszemiejsca.pl/nasz-blog/willa-raj-a-rozwoj-naleczowa-w-poczatku-xx-wieku/